فرهنگ و هنر

2752
1
فرهنگ و هنر
اَليگودَرز مركز شهرستان اليگودرز و در شرق استان لرستان و با جمعيت 89،288 درسال1395بعد ازخرم آباد ، بروجرد ، دورود چهارمين شهر پرجمعيت لرستان است. شهر اليگودرز در دامنه كوهستاني و با آب و هوايي بسيار سرد در شرق استان لرستان است؛ همچنين از شهرهاي مرتفع و مناطق سردسير ايران است. ديرينگي آن به بيش از 700 سال مي‌رسد.اليگودرز در گذشته از چهار محلهٔ ورزندان، مجيان، ده تيراني و ده محمدرضا تشكيل شده بود هرچند كه توسعه اخير شهر اين مرز بندي را نامحسوس كرده‌است. اين شهر از سال 1339 داراي نماينده در مجلس شوراي ملي مي‌باشد.^[ موقعيت جغرافيايي اليگودرز بين 49 درجه و 42 دقيقه طول شرقي و 33 درجه و 24 دقيقه عرض شمالي واقع شده‌است. از ديدگاه موقعيت نسبي، اليگودرز در نيمه شمالي شهرستان قرار گرفته‌است. اين شهر از طريق محور شمالي با شهرهاي خمين، محلات، اراك و از طريق محور جنوبي با شهرهاي دزفول و فريدون‌شهر و كوهرنگ، از طريق محور شرقي با شهرهاي داران، گلپايگان و خوانسار و از طريق محور غرب و شمال غربي نيز با شهرهاي ازنا، دورود، شازند، بروجرد و خرم‌آباد ارتباط دارد. راه‌هاي ارتباطي شهر اليگودرز از خرم‌آباد 135 كيلومتر،^[5] از اراك 127 كيلومتر، از اصفهان210 كيلومتر و از تهران 380 كيلومتر فاصله دارد. اين شهر از نظر موقعيت ارتباطي نسبت به محورهاي استاني، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.^[7] زبان زبان و گويش غالب مردم اين شهر زبان لري اليگودرزي است ريشهٔ نام در نام‌گذاري اليگودرز روايت‌هاي گوناگوني وجود دارد. از آن جمله، روايت ساكنان بومي شهر است. بر مبناي اين روايت، واژه اليگودرز، تركيبي از واژه (آل) به معني خاندان و گودرز است. بر اين اساس مردم اليگودرز خود را به گودرز پهلوان يكي از شخصيت‌هاي معروف شاهنامه نسبت مي‌دهند كه با گذشت زمان، تركيب آل گودرز كم‌كم به اليگودرز تبديل شد. وجود طايفه گودرزي در اين شهر، اين باور را تشديد كرده‌است. نشانه‌هاي تاريخي نيز نشان مي‌دهد كه در محدوده شهر اليگودرز در حدود هفده قرن پيش از ميلاد، تمدن‌هايي وجود داشته‌است. البته در تپه‌هاي شمال غربي آثاري كشف شده‌است كه به دوران پيش از اشكانيان و هخامنشيان تعلق دارد.^[10] برخي ديگر نيز وجه تسميه آن را از واژه آليورز يا آل ورز دانسته‌اند. در گذشته اين منطقه بخش عمده‌اي از گندم غرب ايران را توليد مي‌كرد و به خاطر پربار بودن محصول گندم‌ها به رنگ قرمز درمي‌آمدند به همين خاطر عده‌اي معتقدند اين نام تركيبي از كلمهٔ آل به معناي قرمز و ورز به معناي كشت است. همچنين اين نام را آميزه‌اي از دو واژه اَل به معناي عقاب و گودرز دانسته‌اند. بهترين وجه تسميه‌اي كه با توجه به آواشناسي و تاريخ و همچنين مستندات كشف شده از مكان‌هايي مانند روستاي گورچين بر نام اين شهر مرتب مي‌باشد، واژهٔ (آل گودرز) مي‌باشد، يعني مكاني كه آل و خاندان گودرز كه احتمالاً منظور همان گودرز كشواد است، در اين مكان ساكن بوده‌اند. ديرينگي از تاريخ اليگودرز اطلاع دقيق و كاملي در دست نيست اما از شواهد و ساختمان‌هاي ساخته شده در اين شهر اين‌گونه به نظر مي‌رسد كه تاريخ اين شهر بيش از 700 سال نيست. شهري كه داراي هفتصد سال قدمت تاريخي و به روايتي شهر گيو گودرز و قلعه‌هاي باستاني است. اگر چه آثار قلاع معروف آن از بين رفته، ليكن هنوز كهنسالانش از قلعه‌هايي همچون قلاع تيراني، قلاع موسي، قلاع كاظم‌آباد در آن ياد مي‌كنند. گفته مي‌شود كه اليگودرز در قديم داراي بافت شهري منظم بوده‌است كه بقايايي از آن از قبيل آجرهاي مكعب مستطيل و ظروف سفالي و فلزي (در قرن هفتم هجري) در كوه‌ها و و تپه‌هاي اليگودرز به دست آمده‌است، كه در زمين‌لرزه سال 1282 در دشت سيلاخور كه طبق آمار مركز ژئوفيزيك دانشگاه تهران بزرگ‌ترين زلزله ثبت شده و به قدرت تقريبي 8 ريشتر بوده به ويرانه‌اي تبديل گرديده‌است. به مرور زمان و مهاجرت گسترده عشاير و روستاييان اطراف سبب توسعه نا منظم اين شهر شد. بر اساس مدارك به دست آمده از حفاري‌هاي قلعه منديش و تپه‌هاي اطراف شهر قدمت شهر فعلي اليگودرز به بيش از هفتصد سال پيش مي‌رسد. مردم اليگودرز، مذهب شيعه قديم (علوي) داشته‌اند و خانقاه آن، مركز تعليمات ديني قزلباشان و درويشان بوده‌است، همچنين شاه اسماعيل صفوي در يكي از سفرهاي خود از اين خانقاه ديدن كرده‌است. عامل اصلي تشكيل هسته اوليه شهر اليگودرز، وجود رودخانه‌ها، قنات‌ها و چشمه‌ها بوده‌است. عامل ديگر براي ايجاد و گسترش اين شهر، موقعيت ارتباطي آن بوده‌است؛ به گونه‌اي كه يكي از راه‌هاي مهم اصفهان به غرب كشور از فريدن، اليگودرز، گاپله و بروجرد مي‌گذشت. درنهايت متصل شدن نواحي بختياري به فلات مركزي ايران (اراك، خمين، گلپايگان و خوانسار) نيز، توسط اين منطقه بر اهميت شهر اليگودرز افزوده‌است. شهر اليگودرز قبلاً زير نظر گلپايگان و سپس بروجرد بوده‌است ولي در سال 1327 با تأسيس فرمانداري اليگودرز شهر اليگودرز به عنوان مركز شهرستان اليگودرز انتخاب شد. جاذبه‌هاي گردشگري و جهانگردي گردشگري اليگودرز داراي مكان‌هاي تفريحي بسياري از جمله، هفت چشمه روستاي گشان، باغات و مناظر بكر گيلان، چشمه عسلي، مزراع بيد. دشت لاله‌هاي واژگون زرد گشان، شكارگاه دره جري، درياچه شط تمي، درياچه سد خان آباد، چشمه آسار و سراب شاهمكان در منطقه شول‌آباد، رود و درياچه سده حوضيان، رودخانه ماهيچال، طبيعت قالي كوه، رودخانه مور زري در بخش زلقي، غار تمندر، جنگلهاي بلوط و گردو و سرچشمه دورك، گايكان، دره دورك، دشت لاله‌هاي واژگون در روستاي دالاني، دره دايي، دره حيدر، كيگوران مي‌باشد؛ و همچنين روستاي چقاگرگ كه از قديمي‌ترين روستاهاي بربرود است و تپه خليل خان آستركي در آن قرار دارد. در شمال اين شهر بقاياي قلعه منديش و درجنوب غربي و شرقي اين شهر تپه‌ها تاريخي وجود دارد، همچنين در ضلع جنوبي شهر پارك جنگلي بنفشه روي تپه يال احداث شده‌است. شهرستان اليگودرز معروف است به شهر آبشار‌ها و لاله‌هاي واژگون، كه يكي از بهترين شهرهاي ايران ازلحاظ گردشگري و توريسم مي‌باشد. بزرگترين دشت لاله‌هاي واژگون جهان در شهرستان اليگودرز قرار دارد. موقعيت طبيعي اليگودرز در ناحيه كوهستاني زاگرس مركزي قرار گرفته‌است و نزديك به 2٬100 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و در امتداد شرق به غرب كشيده شده‌است. در ضلع شمالي و جنوبي شهر اراضي ناهموار با ارتفاعات و قله‌هاي متعدد پراكنده‌اند به همين دليل نيز از آب وهواي بسيار سرد كوهپايه‌اي برخوردار است. صنايع دستي و ره‌آورد صنايع دستي اليگودرز شامل هنرهاي سراميكي، قالي بافي، منبت كاري، سيم بافي، معرق‌كاري، گليم بافي و جاجيم بافي مي‌شود. اين شهر داراي منابع غني معادن سنگ مرمر كبالت منيزيم گرانيت چيني كريستال سراميك و روي است. عسل و كشكِ محلي از محصولات عمده اين شهرستان است كه از اين فراورده‌ها به عنوان سوغات اليگودرز نيز ياد مي‌شود. آبشارهاي اليگودرز آبشار آب سفيد آبشار چكان آبشار تاف آبشار وارگ آبشار برنجه آبشار تيندر آبشار لوچ آبشارهاي دورك آبشار چونگ شنه آبشار دره ماهي آبشار مبارك‌آباد مهم‌ترين ارتفاعات كوه سياه، كوه سفيد، كوه ريواس، كوه ميال، منديش، سياتير، امير كوه، ارتفاعات باجگيران و به علاوه در اطراف شهر كوه‌هاي ديگري نيز پراكنده‌اند كه مهمترين آنها عبارتند از: چهل گز در شمال شرقي، علي بلاغي در شمال و كمربسته در شمال شرقي و همچنين از كوه‌هاي دورتر از شهر مي‌توان به قالي كوه و تمندر اشاره كرد. اقتصاد در گذشته اقتصاد مردم اليگودرز بر پايه كشاورزي بود ولي امروزه صنعت، تجارت و مشاغل اداري و دولتي از پايه‌هاي اصلي اقتصاد مردم اليگودرز است اگر چه هنوز عده‌اي از شهرنشينان در مزارع اطراف شهر به كشاورزي مشغول هستند. توليدات بخشي از توليدات اليگودرز عبارتند از غلات، حبوبات، برنج لبنيات دامي، عسل، گل محمدي، گردو، سيب، گيلاس، بادام، ماهي قزل‌آلا، سيب زميني است. عسل اليگودرز از بهترين و طبيعي‌ترين عسل‌هاي ايران به‌شمار مي‌رود^{[نيازمند منبع]} چنان‌كه سوغات ناب اين شهر محسوب مي‌شود. صنايع دستي آن شامل هنرهاي سراميكي، قاليبافي، منبت كاري، سيم بافي، معرق‌كاري، گليم بافي و جاجيم بافي مي‌شود. مراكز آموزش عالي دانشگاه آزاد اليگودرز دانشگاه پيام نور اليگودرز مركز آموزش علمي كاربردي اليگودرز مركز آموزش علمي كاربردي جهاد كشاورزي اليگودرز (برناباد) تربيت معلم شهيد ميرشاكي دانشكده پرستاري اليگودرز مركز آموزش علمي كاربردي شيشه لرستان - اليگودرز مراكز درماني بيمارستان امام جعفر صادق بيمارستان تخصصي شهيد وليان اليگودرز (بيمارستان فارابي اليگودرز) درمانگاه 17 شهريور درمانگاه تأمين اجتماعي درمانگاه خاتم‌الانبيا سپاه پاسداران درمانگاه شبكه بهداشت اورژانس شهيد وليان
2018/03/07